دایره حسابداری حقوق و دستمزد چگونه عمل می نماید

پس از اینکه اطلاعات حقوق و دستمزد پرسنل از جمله قراردادهای کاری، نرخ دستمزد، ساعت کار و سایر موارد از دایره کارگزینی به واحد حسابداری حقوق و دستمزد ارسال گردید.

اوقات کارکرد پرسنل و زمان کارکرد آنها و سایر اطلاعات مربوط نیز از دایره ثبت اوقات کار به دایره حسابداری حقوق و دستمزد ارسال می شود و دایره حسابداری حقوق و دستمزد بالحاظ موارد قانونی در ارتباط اضافه کاری، نوبت کاری و سایرموارد و تعیین کسورات اقدام به تهیه لیست حقوق و دستمزد می نماید و هزینه حقوق و مبلغ خالص پرداختنی هر فرد مشخص می گردد.

لیست حقوق و دستمزد چیست و از آن چه استفاده ای می شود

لیست حقوق و دستمزد فرمی است به شکل صفحه بعد که از بخشها وقسمتهای متفاوت و مختلفی تشکیل  شده است که هر قسمت با توجه به اطلاعات ارائه شده از کارگزینی و دوایر ثبت ورود و خروج و لحاظ قوانین کار تکمیل می گردد باید بدانید لیست حقوق و دستمزد به یک شکل ثابت نمی باشد بلکه بخشهای آن براساس فعالیت شرکت و نوع قراردادهای کار کارکنان با کارفرما و موارد مورد نیاز دیگر تهیه می گردد. ولیکن به طور کلی یک لیست حقوق و دستمزد معمولاً دارای محل درج موارد زیر می باشد.

نام و نام خانوادگی پرسنل شاغل، دستمزد، اضافه کاری، نوبت کاری، شب کاری، فوق العاده های حق اولاد، حق مسکن، خوار و بار، کمکهای غیرنقدی، حق ایاب و ذهاب، جمع حقوق و مزایا، ستون کسورات شامل حق بیمه های اجتماعی، مالیات، وام و سایر کسورات و ستون مبلغ خالص پرداختنی. در ادامه نحوه محاسبه و تکمیل هریک از ستونهای لیست حقوق و دستمزد و روش حسابداری مرتبط را با مثالهای بسیار ساده و در پایان با بیان یک نمونه کامل بیان خواهیم نمود.

فوق العاده اضافه کاری چیست و چگونه محاسبه می شود

فوق العاده اضافه کاری آن بخش از دستمزد ساعات اضافه کار است که علاوه بر نرخ ساعات کار عادی به کارگران پرداخت می گردد و همچنین می دانید که نرخ هر ساعت اضافه کار 40% بیش از ساعات کار عادی می باشد.

بعنوان مثال اگر حقوق ساعات کار عادی کارگری 5000 ریال باشد
فوق العاده اضافه کاری ایشان به صورت زیر محاسبه خواهد شد.

فوق العاده اضافه کاری 2000=40%×5000

دستمزد یک ساعت اضافه کاری 7000=2000+ 5000

در حسابداری دستمزد مؤسسات تولیدی نکته بسیار مهمی وجود دارد و آن تفاوت بین مفاهیم می باشد که باید آنها را حتماً مد نظر داشت چرا که مفهوم در تعیین بهای تمام شده نقش مهم و اساسی خواهد داشت. در این بحث، تفاوت کلمه اضافه کاری و فوق العاده اضافه کاری مورد توجه می نماید چرا که منظور از اضافه کاری یا دستمزد یک ساعت اضافه کاری در واقع مبلغ دستمزد عادی به علاوه فوق العاده اضافه کاری می باشد و زمانی که بحث از فوق العاده اضافه کاری است در واقع 40% دستمزد یک ساعت حقوق و دستمزد می باشد.

اهمیت تفکیک این دو اصطلاح به این علت می باشد که می توان فوق العاده اضافه کاری را به یکی از حسابهای زیر منظور نمود.

1- حساب کالای در جریان ساخت

2- حساب سربار ساخت

3- حساب سربار اداری و تشکیلاتی و یا حساب سربار توزیع فروش در صورتی که اضافه کاری به علت اضافه تولید باشد فوق العاده
اضافه کاری به حساب سربار کارخانه منظور می شود تا به کلیه محصولات و تولیداتی که در ساعات عادی کار و ساعات اضافه کار تولید شده اند تسهیم گردد و ما در این مجموعه فوق العاده های اضافه کاری را عموماً به حساب سربار منظور نموده ایم.

بنابراین برای منظور نمودن و تسهیم کردن هزینه حقوق و دستمزد به حسابهای مربوطه در مؤسسات تولیدی مراحل زیر صورت می پذیرد.

1- حساب کالای در جریان ساخت به مبلغ مجموع دستمزد عادی ساعت کار عادی و دستمزد عادی ساعات اضافه کاری بدهکار می شود.

2- حساب کنترل سربار ساخت بابت فوق العاده اضافه کاری ساعات اضافه کار بدهکار می گردد.

3- حساب کنترل حقوق و دستمزد بابت دستمزد عادی و فوق العاده اضافه کاری بستانکار می شود.

به مثال زیر توجه کنید.

نرخ دستمزد ساعتی کارگر شرکت تولیدی فرزاد 6500 ریال می باشد چنانچه در هفته دوم مهرماه 52 ساعت کارکرد، باشد مطلوب است:

الف) محاسبه حقوق و دستمزد

ب) فوق العاده اضافه کاری

ج) دستمزد استحقاقی

د) ثبت تسهیم هزینه حقوق و دستمزد در حسابهای مربوطه

فوق العاده نوبت کاری چیست و چگونه محاسبه می شود

در فصل قبل با قوانین مرتبط نوبت کاری آشنا شدید اشاره کردیم نوبت کاری عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب واقع گردد. در ضمن در جدولی اشاره کردیم براساس قوانین، فوق العاده نوبت کاری به صورت زیر منظور می شود.

در نوبت کاری : عصر و شب و صبح و شب 5/22% علاوه برمزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداخت می گردد.

صبح و عصر و شب 15% علاوه بر مزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداخت می گردد

صبح و عصر 10% علاوه بر مزد عادی فوق العاده نوبت کاری پرداختمی گردد.

در مؤسسات تولیدی فوق العاده های نوبت کاری نیز به حساب سربار ساخت منظور می شود. بنابراین برای منظور نمودن هزینه حقوق و دستمزد مؤسساتی که به صورت نوبت کاری فعالیت می نماید مراحل زیر صورت می پذیرد.

1- حساب کالای در جریان به مبلغ دستمزد عادی ساعات کار بدهکار می گردد.

2- حساب کنترل سرابر ساخت بابت فوق العاده نوبت کاری بدهکار می شود.

3- حساب کنترل حقوق و دستمزد بابت حقوق عادی و فوق العاده نوبت کاری بستانکار می گردد.

به مثال زیر توجه کنید

آقای نوری در ماههای خرداد، تیر، مرداد، شهریور به صورت زیر نوبت کار بوده است.

خردادماه: نوبت کار صبح و عصر

تیرماه: نوبت کار صبح و عصر و شب

مردادماه: نوبت کار عصر و شب

شهریورماه: نوبت کار صبح و شب

با توجه به اینکه حقوق آقای نوری ساعتی 5800 ریال می باشد و در ماههای مذکور هر ماه 176 ساعت کار کرده است

مطلوبست: الف) محاسبه دستمزد عادی هر ماه         

ب) محاسبه فوق العاده نوبت کاری
ج) ثبت تسهیم دستمزد آقای نوری در دفاتر روزنامه و کل

ثبت عیدی و پاداش در حسابداری مؤسسات تولیدی چگونه می باشد

در فصل قبل اشاره شد حداقل عیدی و پاداش کارگران به طور معمول در پایان هر سال براساس  حقوق و دستمزد توسط هیئت دولت تعیین می شود.

همچنین می دانید در حسابداری صنعتی تخصیص هزینه به کالای ساخته شده و فروش رفته اهمیت خاصی دارد و اگر مبلغ پاداش که در ماه آخر سال به کارگران پرداخت می شود در آخرین ماه سال در حسابها انعکاس یابد بهای تمام شده محصولات تولید شده درآن ماه افزایش چشمگیری خواهد داشت بنابراین سعی می شود هزینه پاداش سالانه در طی سال به شکل یکنواخت و یکسان به محصولات ساخته شده طی دوره سرشکن شود.

برای همین منظور هزینه پاداش سالانه با توجه به تجربیات برآورد شده و به حساب ذخیره پاداش منظور می گردد و در هر ماه بخشی از آن برابر سهم ماه مورد نظر از کل پاداش سال محاسبه و به حساب کنترل حقوق و دستمزد تسهیم می گردد.

در ضمن باید توجه داشت بدلیل آنکه هزینه پاداش به عنوان سربار ساخت شناسایی می شود این مبلغ از حساب کنترل حقوق و دستمزد به حساب کنترل سربار انتقال خواهد یافت. و در زمان پرداخت پاداش تمام یا قسمتی از پاداش از حساب ذخیره پاداش برگشت داده می شود. بنابراین به طور خلاصه در ارتباط پاداش مراحل زیر در مؤسسات تولیدی صورت می پذیرد.

1- بابت پیش بینی برآورد پاداش سالانه حساب کنترل حقوق و دستمزد بدهکار و حساب ذخیره پاداش بستانکار می شود.

2- بابت تسهیم پاداش سالانه به ماههای سال و انتقال هزینه پاداش به سربار ساخت سربار ساخت بدهکار و حساب کنترل حقوق و دستمزد بستانکار می گردند.

3- در زمان پرداخت کل پاداش در پایان سال یا در طی سال بابت بخشی از سال حساب ذخیره پاداش بدهکار و حساب بانک یا صندوق بستانکار می شود.

به مثال زیر توجه کنید.

حقوق پایه ماهانه کارگران شرکت تولیدی جهان نیرو 5700000 ریال می باشد با توجه به اینکه در ابتدای سال پاداش سال معادل 2 ماه متوسط حقوق پایه پیش بینی می گردد ( از سایر عوامل حقوق و دستمزد صرف نظر شده است) مطلوبست:

الف) محاسبه پاداش سالانه
ب) ثبت لازم در حسابها جهت تخصیص پاداش به ماههای طی سال         
ج) ثبت پرداخت پاداش در پایان سال

مرخصی استحقاقی چیست و در مؤسسات تولیدی با آن چگونه برخورد می شود

قبلاً اشاره شد طبق قانون کار، کارگران مجاز به استفاده یکماه مرخصی استحقاقی با حقوق می باشند. باید بدانید برخی از مؤسسات تولیدی دستمزد ایام مرخصی را پس از استفاده مرخصی استحقاقی کارکنان به صورت یکجا به حساب سربار منظور می نمایند که این عمل باعث افزایش بهای تمام شده محصول تولید شده در زمان و دوره استفاده مرخصی خواهد شد. علت افزایش بهای تمام شده در زمان استفاده از مرخصی به دو علت می تواند باشد:

اول آنکه می دانید براساس قانون در زمان مرخصی استحقاقی به کارگران باید حقوق پرداخت شود در ضمن اشاره شد میزان مرخصی کارگران یک ماه می باشد که در واقع کارگران یازده ماه کار می کنند و 12 ماه حقوق دریافت می کنند. بنابراین زمانی که کارگران در مرخصی می باشند حقوق بابت کار انجام نشده پرداخت می شود. در نتیجه این موضوع باعث افزایش بهای تمام شده تولید خواهد شد.

دوم آنکه در زمان مرخصی کارگران، تعداد تولید کاهش می یابد کاهش تعداد تولید و ثابت نمودن برخی از هزینه ها بهای تمام شده محصولات را افزایش می دهد همچنانکه می دانید زمانی که هزینه های ثابت بر تعداد کالای تولید شده تسهیم می گردد هرچه تعداد بیشتر باشد سهم کالا از هزینه های ثابت کمتر خواهد بود و برعکس هرچه تعداد تولید کمتر باشد هر واحد کالای تولید شده سهم بیشتری از هزینه های ثابت را به خود اختصاص می دهد.

برای آنکه اثر موارد فوق الذکر بر افزایش بهای تمام شده واحدهای تولید شده خنثی گردد از روش ایجاد ذخیره دستمزد ایام مرخصی استفاده می گردد. در این روش در آغاز هر دوره مالی حقوق و دستمزد ایام مرخصی برای تمام دوره مالی برآورد می شود و در پایان هر ماه در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد و سهم هزینه حقوق و دستمزد ایام مرخصی آن ماه معین و مشخص می گردد و به بدهکار حساب
کنترل حقوق و دستمزد و بستانکار حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی منظور می گردد.

با توجه به اینکه حقوق ایام مرخصی بعنوان سایر هزینه ها یا سربار شناسایی می گردد یا بدهکار شدن حساب کنترل سربار ( سربار ساخت برای کارکنان بخش تولید و سربار اداری و فروش برای کارکنان بخش اداری ) و بستانکار نمودن حساب کنترل
حقوق و دستمزد این هزینه به حساب سربار منتقل خواهد شد.

در نهایت زمانی که کارگران از مرخصی استفاده می نمایند در ارتباط با حقوق و دستمزد دریافتی ایام مرخصی آنان و کارگرانی که از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکرده اند و در پایان حقوق مرخصی استفاده نشده خود را دریافت می کنند حساب ذخیره ایام مرخصی بدهکار و حساب بانک/ صندوق بستانکار خواهد شد. بنابراین بصورت خلاصه در ارتباط با ایام مرخصی مراحل و ثبتهای زیر در مؤسسات تولیدی صورت می پذیرد.

1- بابت سهم حقوق ایام مرخصی هرماه از کل سال حساب کنترل هزینه حقوق و دستمزد بدهکار و حساب ذخیره دستمزد ایام مرخصی بستانکار می گردد.

2- با توجه به اینکه هزینه حقوق ایام مرخصی سربار می باشد با بدهکار کردن حساب کنترل سربار و بستانکار نمودن حساب کنترل حقوق و دستمزد، هزینه حقوق ایام مرخصی به حساب سربار منتقل می گردد.

3- در زمان استفاده از ایام مرخصی توسط کارگران و پرداخت حقوق به آنان و یا در پایان سال بابت پرداخت حقوق مرخصی استحقاقی استفاده نشده کارگران به آنان حساب ذخیره ایام مرخصی بدهکار و حساب بانک/ صندوق بستانکار می گردد.

بابت پرداخت حقوق ایام مرخصی/ پرداخت حقوق مرخصی استحقاقی استفاده نشده لازم است برای کسب اطلاعات بیشتر به مواردی از هزینه حقوق و دستمزد که در لیست حقوق و دستمزد ذکر می گردند و در مؤسسات تولیدی به حساب سربار نقل داده می شوند و در واقع به عنوان سربار شناسایی می گردند اشاره ای داشته باشیم. درفصول گذشته با برخی از آنها آشنا شده اید.

1- فوق العاده اضافه کاری

2- فوق العاده نوبت کاری

3- حقوق و دستمزد ایام مرخصی

4- پرداخت پاداش به پرسنل

5- حقوق و دستمزد اوقات تلف شده

6- حق بیمه تأمین اجتماعی سهم کارفرما

7- حقوق اعضاء هیئت مدیره

8- دستمزد سرپرست و ناظرین

9- غرامت نقص عضو

10- دستمزد پرداختی ایام بیماری به کارگران